گیل فان |مقاله | تحقیق| کتاب

تحقیق اختلالات گفتاری

اختلال گفتاری یا موانع گفتاری، نوعی اختلالات ارتباطی هستند هنگامی که گفتار معمولی با مشکل روبرو می‌شود. این می‌تواند لکنت یا سرزبانی صحبت کردن باشد. کسی که به خاطر اختلال گفتاری کاملاً قادر به صحبت نباشد، لال است.

طبقه‌بندی

طبقه بندی گفتار به دو نوع نرمال و همراه با اختلال، در باطن بسیار مشکل سازست. با یک طبقه بندی منسجم، تنها ۵ تا ۱۰ درصد مردم توانایی صحبت کردن به صورت نرمال (با همه پارامترها) و صدای سالم دارند. بقیه از یک یا چند اختلال رنج می‌برند.

• لکنت تنها ۱ درصد جمعیت بزرگسالان را تحت تاثیر قرار داده‌است.
• صداهای ناهنجار، اختلال گفتاریست که شبیه به لکنت است.
• نواخت‌پریشی یا آهنگ‌پریشی^[۱]، نادرترین نوع اختلال گفتاری عصبی است، که در آن به جا به جایی در شدت، در زمان بندی بیان، در ریتم در وزن و آهنگ کلمات صورت می‌گیرد. تغییرات دوره اختلال، تکرار اساسی و شدت هجاهای با تکیه و بدون تکیه در جملات، صحبت مشخص یک فرد را از ویژگی‌های اصلی آن محروم می‌کند. دلیل این اختلال معمولاً به آسیب شناسی عصبی مثل تصادفات رگ دار مغز، ضربات جمجمه‌ای و تومور مغزی مربوط است.
• لال بودن عدم توانایی بر صحبت کردن است.
• بیماری‌های صوتی شامل سختی در تولید صاداهای مختلف (معمولاً صامت مثل / س / و / ر / می‌شوند) و به بیماری تولیدی (که بیماری آوایی هم نامیده می‌شود) و بیماری تمایز صوتی تقسیم می‌شود. ویژگی بیماری تولیدی، سختی در تولید صداهاست. وی‍گی بیماری تمایز صوتی سختی در یادگیری تمایز صداست. به طوری که یک صدا به جای چند صدا به کار می‌رود. اما، ممکن است شخص ترکیبی از هر دو این بیماری داشته باشد.
• فلجی گفتار^[۲]، ضعف یا نقص عضلات گفتاری توسط آسیب به عصب یا مغز است. و معمولاً به ضربات مغزی، بیماری پارکینسون، ALS جراحت سر یا گردن، آسیب جراحی و یا اختلالات بینی است.
• کنش‌پریشی^[۳] ممکن است به خاطر ضربه مغزی باشد یا در حال پیشرفت باشد و شامل تولید ناخودآگاه صداهای گفتاری و نا مرتبی آن‌ها باشد ۰(Potato مثلاً Topato یا Totap) گفته می‌شود. تولید کلمات با تلاش سخت تر می‌شود اما گاهی اوقات عبارات درست به طور خود جوش بیان می‌شود. احتمال ندارد که کنش‌پریشی در کودکی و کنش‌پریشی اکتسابی مثل هم باشند اگر چه ویژگی شبیه به هم دارند.

سه سطح مختلف از طبقه بندی در هنگام تعیین اندازه و نوع اختلال و روش درمان وجود دارد:

1.     صداهایی که بیمار تولید می‌کند: ##واجی به آسانی تولید می‌شود با توجه به معنی و به طور متضاد.

1.     آوایی– تنها در هنگام نیاز، و نه به صورت معنی دار و نه در گفتار مرتبط

2.     صداهای تحریکی: ##به راحتی تحریک می‌شوند

1.     بعد از اجرا و بررسی تحریک می‌شوند (یعنی با یک کاهنده زبانی)

3.     نمی تواند صدا را تولید کند :

1.     نمی تواند داوطلبانه صدا را تولید کنند

2.     هیچ تولید صدایی مشاهده نمی‌شود

علت ها

در بسیاری از موارد، علت ناشناخته‌است اما علت‌های مختلفی برای نواقص گفتار وجود دارد مثل " نقص شنوایی، بیماری عصبی، آسیب مغزی، کم هوشی، استفاده از مواد مضر، نقص فیزیکی مثل شکاف لب و کام، یا استفاده بیش از حد یا نادرست از تارهای صوتی. آزار کوکان نیز در برخی از موارد دلیل اختلال است.

درمان

اکثر این اختلالات توسط درمان قابل حل است اما برخی به توجهات پزشکی دکتر متخصص گفتار احتیاج دارد. درمان‌های دیگر شامل اصلاح وضعیت جسمی و درمان روانی است.

در آمریکا کودکان مدرسه‌ای که اختلال گفتاری دارند در برنامه‌های تحصیلی خاص قرار می‌گیرند. بیش از ۷۰۰۰۰۰ دانش آموز در برنامه‌های تحصیلی مدارس عمومی در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱، اختلال گفتاری داشتند. این آمار شامل دانش آموزانی با شرایط جنبی مثل ناشنوایی نمی‌شود.

بسیاری از مدارس برای کودکان درمان گفتاری در طول ساعت درس را دارند اگر چه برنامه بیش از ساعات درسی و در طول تابستان ممکن است تحت شرایط خاص مناسب باشد.بیماران در گروه‌های چند نفره بسته به اختلالتی که دارند، درمان می‌شوند. یک تیم می‌تواند شامل، SLP‌ها، متخخصصین دکترهای خانوادگی، مدرسین، والدین و اعضای خانواده باشد.

تاثیرات اجتماعی اختلالات گفتاری

این اختلالات ممکن است تاثیرات منفی اجتماعی داشته باشد، مخصوصا بین کودکان کم سن وسال. زیرا ممکن است تحقیر شوند، و این تحقیر، اعتماد به نفس آنها را پایین می‌آورد. هر چه سن بالاتر می‌ رود و درک مردم بیشتر می‌شود، تحقیرها کمتر می‌شوند.

اختلالات زبانی

اختلالات زبانی از اختلالات گفتاری تمایز داده می‌شوند اگرچه معمولا مثل هم هستند. اختلالات گفتاری به مشکلات تولید صداهای گفتار یا کیفیت صدا گفته می‌شود، در حالی که اختلالات زبانی، نقص در درک کلمات و استفاده از آنهاست و ربطی به تولید گفتار ندارد.

 کودکان با آسیب دیدگی گفتاری وتکلمی

 تعریف تکلم ،زبان و اندامهای تکلمی

تکلم یا گفتار، شکلی از زبان است  که  در آن با استفاده از نشانه ها ی کلامی  یا علائم  قراردادی  مقاصد و عواطف فرد به دیگری منتقل می شود .

اما  اصطلاح  زبان  معمولا“   به   تمام  اشکال  و  انواع ارتباطات  انسانی  اطلاق می گردد  که  برای بازگونمودن افکارواحساسات گوناگون  از طرق  مختلف  مانند نوشتن،  گفتن، خواندن ، به کارگیری دستورو قواعد زبان،تغییرات قیافه ، اداها ، هنرو000 به کار می رود.

 تقسیم بندی اندامهای گفتاری

1- اندامهای تنفسی – شامل ششها،نایژه هاونای است

2- اندام های واج ساز –   این  اندام ها  در  محفظه غضروفی موسوم به حنجره قرار دارند که نقش آنها تولیدواج ، حالت بی واجی ، تولید نجواوحالت انسداد است .

3- اندامهای تلفظی – شامل حفره حلق،دهان و بینی است .

علاوه بردستگاههای گفتاری ،مغزانسان به ویژه ناحیه بروکا  و  ورنیکه  از  حساسیت    خاصی   در  تکلم برخورداراست.

آسیب  به منطقه خاصی در کنارقطعه پیشانی  نیمکره چپ با نوعی اختلال تکلم به نام آفازیای بیانی  مرتبط است .

همچنین آسیب به قشر مخ  درنیمکره چپ  و درقطعه آهیانه ای با نوعی اختلال تکلم به نام آفازیای دریافتی ارتباط دارد.

  تعریف اختلال تکلم

تکلم غیرعادی یا ناهنجار،گفتاری  است که  با  بیان و گفتارعامه  جامعه  تفاوت فاحش دارد که این تفاوت منجر به جلب توجه دیگران شده و نیز ارتباط را مختل می کند وباعث ناراحتی وخستگی متکلم و شنونده می شود .

 تعریف اختلال زبان

عبارتست از دریافت ، فهم وبیان  کلمات گفتاری یا نوشتاری به صورت غیرعادی یا ناهنجار

طبقه بندی اختلالات تکلمی

1-  اختلال  در  تلفظ –  کودکان   با  این  اختلال معمولا“ صداها را به یکدیگر تبدیل می کنند.

2- اختلال درصدا- اختلال کیفی صداازگرفتگی آن   تا تو دماغی صحبت کردن راشامل می شود.

3- اختلالات  زبانی – شامل  دو اختلال  آفازیا   وتاخیردررشد زبان است .

4- خاموشی انتخابی –  ناشی  از فقدان   تعادل عاطفی می باشد .

5- تکلم کودکانه – توجه  بیش از حد به  نیازها  وخواسته های کودک ویا تقلید گفته های کودکانه وی ،  والدین  باعث  تقویت  تکلم  کودکانه  در فرزندشان می شوند.

6- لکنت  زبان –  لکنت زبان  تنها   نشانه ای  ظاهری   و مرضی از وجود مشکلی است که کودک با آن  مواجه می باشد .

 انواع لکنت زبان

1- لکنت زبان کلونیک –  تکرارتشنج آمیز یک واج یا هجا قبل از اینکه کلمه یا جمله ادا شود.

2- لکنت زبان تونیک –  بازماندن عضلات گویایی به مدت چند ثانیه تا یک دقیقه

3- مکررگویی صرف

4- برخورداری ازحافظه شنوایی

5- داشتن فراخنای دقت طبیعی

6- نداشتن بیماری مزمن

7- فقدان ضایعات مغزی

8- غلبه طرفی

9- سالم بودن زمینه های ارثی – خانوادگی

    علل اختلالات ارتباطی

برای اینکه رشد تکلم و زبان روندطبیعی خودرا  طی کند باید عوامل زیر مهیا باشد.

1-برخورداری ازهوش کافی

2- سالم بودن دستگاه گویایی

3- شنوایی طبیعی یانزدیک به طبیعی

مراحل شناسایی و تشخیص

1- گرفتن شرح حال

2- ارزیابی هوش

3- سنجش شنوایی

4- بررسی سیستم اعصاب مرکزی

5- بررسی ویژگیهای فضای خانوادگی و ارتباط آن با اختلالات تکلمی

6- ارزیابی دقیق تکلم

در طول سال‌های تحصیلی و شاید در زندگی اجتماعی با افرادی مواجه هستیم که در صحبت کردن دچار مشکل بوده و یا در برقراری روابط اجتماعی دارای اضطراب هستند. این افراد ممکن است از هوش سرشاری برخوردار باشند اما این نقیصه ممکن است بر پیشرفت تحصیلی، رشد شخصیتی، رشد اجتماعی و ... آنان تاثیرگذار باشد. در بحث از اختلالات ارتباطی همواره دو اصطلاح یا مفهوم "تكلم" و "زبان" به جای هم و یا به معنی هم به‌كار برده می‌شوند. لازم است در اینجا این دو مفهوم را بازشناسی كنیم.

  تكلم، ‌گفتار یا سخن، شكلی از زبان است كه در آن با استفاده از نشانه‌های كلامی یا علایم قراردادی، مقاصد و عواطف فرد به دیگری منتقل می‌شود. تكلم شامل نمادین‌سازی، فرآیندهای تنفسی، آواسازی، طنین و تولید صدا است. این علایم از طریق اندام‌های گفتاری در لب‌ها، زبان، نرم‌كام، سخت‌كام، دندان‌ها، حفره بینی، حلق، حنجره و تارهای صوتی انجام می‌شود. اما اصطلاح زبان معمولا به تمام اشكال و انواع ارتباطات انسانی اطلاق می‌گردد كه در مورد بازگو نمودن افكار و احساسات از طرق مختلف مانند نوشتن، گفتن، خواندن، به‌كارگیری دستور و قواعد زبان، تغییرات قیافه، اداها، هنر و ... به‌كار می‌رود، لذا تكلم بخشی از زبان است.

  یكی از تعاریفی كه سال‌ها قبل در زمینه اختلالات گفتاری ارائه شده مربوط به "چارلز وان راپیر" كه می‌توان او را یكی از بهترین آسیب‌شناسان گفتار – زبان دانست، می‌باشد. او معتقد است گفتار را موقعی می‌توان غیرطبیعی تلقی كرد كه با گفتار سایر افراد جامعه چنان متفاوت باشد كه به‌خودی‌خود جلب توجه كرده و در فرایند ارتباط مزاحمت ایجاد نماید و یا باعث ناراحتی گوینده و شنونده شود. به این ترتیب، گفتار نارسا گفتاری است كه غیرواضح و ‌نامفهوم باشد. اختلال‌های گفتاری از نظر شدت متفاوتند و می‌توان آن‌ها را از سرزبانی صحبت كردن خفیف تا تردید‌های گفتاری(مانند تولید صداهای گفتاری به صورت اشتباه، تولید صدای اضافه در هنگام صحبت كردن، مكث‌ها و لكنت‌های شدید) متفاوت دانست. همچنین انجمن تكلم – زبان – شنوایی آمریكا(ASHA)، اختلال زبان را چنین تعریف می‌كند: اختلال در زبان عبارتست از دریافت، فهم و بیان كلمات گفتاری یا نوشتاری به‌صورت غیرعادی یا نابهنجار. این اختلال ممكن است شامل یك یا چند نارسایی در زمینه‌های شناسایی واج‌ها، تكواژه‌ها، تشخیص معانی، تركیب یا نحوشناسی و درك اجزای تشكیل‌دهنده نظام زبانی باشد.

  ذكر این نكته لازم است كه در برخی از منابع، اختلالات ارتباطی به چهار طبقه: اشتباهات تلفظی، اختلال در صدا، لكنت زبان و اختلال زبان تقسیم‌بندی می‌شوند. اما در برخی دیگر از منابع به‌خصوص منابع جدیدتر[6]، اختلالات ارتباطی به دو گروه: اختلالات گفتاری(اشتباهات تلفظی، اختلالات صدا و لكنت) و اختلال زبان تقسیم می‌شوند. در این مقاله ما از منابع جدید تبعیت كرده و در دو گروه مجزا به بررسی اختلالات ارتباطی می‌پردازیم.

طبقه‌بندی اختلالات گفتاری

 1. اشتباهات تلفظی و صداشناسی

  هرگاه حركات متقابل اندام‌های گفتاری چون زبان، لب‌ها، فك‌ها، دندان‌ها و كام در فردی از نظم و ترتیب عملكردی مناسبی برخوردار نباشد، وی را با اختلال تلفظی قلمداد می‌كنند.[7] تلفظ‌های اشتباه در صداهای گفتاری را می‌توان شایع‌ترین مشكل ارتباطی در بین دانش‌آموزان مدارس عمومی دانست. چند شكل عمده از این اختلال به شرح زیر است:

 حذف‌ها: در خطاهای حذف، تنها بخش‌هایی از كلمه به تلفظ درمی‌آیند. مثلا حرف "ت" مدام حذف می‌شود. "رفم همینه را ببینم" به جای "رفتم تهمینه را ببینم".

 جایگزینی: معمولا در این خطا، صداها به هم تبدیل می‌شود كه اغلب پدیده نوك‌زبانی خوانده می‌شود. "قسنگ" به جای "قشنگ" یا "گرمز" به جای "قرمز".

 اضافات: اصوات ممكن است با كلمه‌ای اضافه شده یا به آن الحاق گردد. "او دو دوست من است" به جای "او دوست من است".

 2. اختلال در صدا

  صدا، محصول صوت ایجادشده در حنجره و انتقال و تغییر انتخابی آن صدا از طریق ارتعاش و بلندی است. تولید صدا به وسیله عبور از بین تارهای صوتی در حنجره و سپس حركت آن از طریق گلو، حفره‌های بینی و دهان انجام می‌شود. موقعی كه درباره صدا صحبت می‌كنیم معمولا باید به سه ویژگی كیفیت، زیر و بمی و بلندی توجه كنیم و این ویژگی‌ها را در رابطه با آنچه از سن، جنسیت و فرهنگ فرد انتظار داریم مورد ارزیابی قرار دهیم.

اختلال كیفی صدا: صحبت زیرلبی، گرفتگی صدا، بلندی آن و تیزی، مسائل مربوط به كیفیت صداست. برخی گروه از كودكان عقب‌مانده ذهنی دارای گرفتگی صدا هستند. تودماغی صحبت كردن نیز نوعی اختلال صدا محسوب می‌شود. تودماغی صحبت كردن(خیشومی) صفت بارز كودكان مبتلا به شكاف كام، فلج كام و بدكاری حركتی می‌باشد.

زیر و بمی: نشان می‌دهد فردی كه مشغول صحبت است، زن است یا مرد. صداهای دارای زیر و بمی بالا و زیر و بمی متغیر در میان كودكانی كه با نقایص شنوایی شدید و یا فلج مغزی مواجهند، امری شایع است. برخی از پسران نوجوان كه دوران بلوغ را پشت سر گذاشته‌اند همچنان از صدای دارای زیر و بمی بالا استفاده می‌كنند و به علت رشد حنجره، صدای دارای زیر و بمی پایین در این نوجوانان به وجود نمی‌آید.

 بلندی صدا: صحبت كردن با صدای بلند می‌تواند به علت نقص شنوایی باشد و گاهی به علت عدم اعتماد به نفس شخص می‌باشد و گاهی به نوع شخصیت فرد بستگی دارد. بی‌صدایی[9] یا فقدان كامل صدا، اختلالی است كه هم به بلندی و هم به تولید صدا بستگی دارد.[10]

 3. لكنت و مكث

  روان صحبت کردن یعنی سیالی و جریان گفتار. شایع‌ترین اختلال در روانی گفتار، لكنت زبان است. تاكنون سه نوع لكنت یا گرفتگی زبان به شرح زیر  شناسایی شده است.

 ·        كلونیك: عبارتست از تكرار تشنج‌آمیز یك واج یا هجا قبل از اینكه كلمه یا جمله ادا شود یا ادامه یابد. مثلا آآآ آب بده.

·        تونیك: عبارتست از حالتی كه در آن عضلات گویایی به مدت چند ثانیه تا یك دقیقه از حركت باز می‌ماند و این توقف مانع تكلم می‌شود یا به اصطلاح، زبان بند می‌آید و هنگامی كه انقباض رفع می‌گردد، كلام با سرعت و با شتاب به حالت انفجاری ادا می‌شود.

·        مكررگویی یا تكرار صرف: در این نوع، فرد برای شروع سخن گفتن یك واج را ادا می‌كند كه هیچ ربطی با مفهوم مورد نظر ندارد. مثلا بـ بـ بـ حسین آمد.

   اندروز و همكارانش، ویژگی‌های مشترك و متعددی را در میان مبتلایان به لكنت زبان پیدا كرده‌اند كه به آنها اشاره می‌كنیم:

·       اكثریت وسیعی از اختلال‌های لكنتی در كودكان بین سن شروع حرف زدن اولیه در كودكی و همچنین دوره نوجوانی آغاز می‌شود. بیشترین میزان ابتلا بین سنین 2 و 5 سالگی رخ می‌دهد. البته این مساله طبیعی است و با رشد كودك از بین می‌رود. به این نوع، لكنت زبان فیزیولوژیك نیز گفته می‌شود.

 ·        كودكان لكنتی به عنوان یك گروه از نظر تحصیلی در حدود شش ماه عقب‌تر از همسالان خود می‌باشند.

 ·        شایع‌ترین مشكلات همراه با این ناراحتی عبارتند از اختلال در تولید كلمات و اختلال‌های زبانی.

   لكنت زبان، اختلالی گیج‌كننده است. اولا، هر كوشش اضافی برای صحبت كردن بهتر و یا روان‌تر حرف زدن را بدتر و سخت‌تر می‌سازد. ثانیا بسته به نوع فعالیت تكلمی، لكنت زبان می‌تواند رخ بدهد یا رخ ندهد. مثلا تعداد كمی از مردم هنگام صحبت كردن در حال نجوا و درگوشی، دچار لكنت می‌شوند و اكثر افراد لكنتی قادرند با روانی آواز بخوانند. ثالثا بین ترس و اضطراب از یك طرف و لكنت زبان از طرف دیگر ارتباط وجود دارد. چنین بیان می‌شود كه ترس و اضطراب درباره لكنت زبان آن را بدتر می‌كند و در عوض بدتر شدن لكنت، ترس و اضطراب بیشتری را باعث می‌شود.

 4. اختلال زبان

  یكی از بحث‌انگیزترین گروه اختلالات، اختلالات زبانی است كه مشتركات زیادی با اختلالات گویایی دارد. در واقع كودكان مبتلا به اختلال یادگیری در رابطه با اختلال‌های زبانی، یكی از بزرگترین گروه‌های كودكان استثنایی را تشكیل می‌دهند. اگر رشد زبانی یك كودك مبتلا به اختلال یادگیری نسبتا طبیعی به نظر می‌رسد، ماهیت و میزان اختلال زبانی تا زمانی كه وارد مدرسه نشده است ممكن است ناشناخته باقی بماند.

  زبان، زمانی مختل می‌شود كه از نظر شكل، ساختار، محتوا، معنا و استعمال اجتماعی با آنچه از نظر سنتی و فرهنگی انتظار می‌رود، تفاوت داشته باشد. به‌طور كلی، می‌توانیم بگوییم كه كودكان در هر زمان كه توانایی‌های زبانی‌شان پایین‌تر از سطح فهمی و سطح عملكردی كه از آنها انتظار می‌رود باشد، دچار اختلال زبان می‌باشند.