گیل فان |مقاله | تحقیق| کتاب

اعتدال و میانه روی در معاشرت

معاشرت، بازار تبادل اخلاق است، بسیاری از محاسن و رذائل اخلاقی از همین معاشرات معمولی انتقال و تسری می یابد.

اگر از انسانهای موفق بپرسید که عامل موفقیت شما چه بود؟ بی درنگ یکی از عوامل مهم موفقیت خود را رفاقت با دوستان خوب اعلام می دارند، و بر عکس اگر از انسانهای شکست خورده در زندگی بپرسید: چگونه به این ناکامی ها مبتلا گشتید؟ خواهند گفت: دوست ناباب.

معاشرت با دوستان بد، انسان را از مسیر تکامل باز می دارد.به همین دلیل مسلمان، باید دوستان خود را با صلاحدید دین خود انتخاب نماید، یعنی در خصوص اینکه با چه کسانی معاشرت نماید و با چه کسانی معاشرت ننماید، باید نظر اسلام را سؤال نماید.

به همین دلیل ما در بند 4 از همین بخش به ذکر ویژگی دوستان خوب و بد خواهیم پرداخت.

اعتدال و میانه روی در معاشرت

میانه روی بهترین و پسندیده ترین شیوه ای است که در شئون زندگی مراعات آن مفید و شایسته است.آن کلام معروف بیان خوبی است که خیر الامور اوسطها، بهترین کارها اعتدال در اعمال است (4).

و شاید صراط مستقیم که در نماز مطلوب ما است همین اعتدال و میانه روی در اعمال و خلقیات باشد.

یکی از اصول معاشرت نیز میانه روی است، که مؤمن به آن مکلف شده است.

به فرمایش امام علی (ع) : شیوه زندگی مؤمن بر اساس میانه روی و اعتدال است (5).

در معاشرت نیز افراط و تفریط هر دو مذموم و ناپسند است، هم معاشرت زیاد و هم قطع ارتباط با مردم، هر دو ناپسند است.

علاوه اینکه در ابراز دوستی و دشمنی نیز باید میانه رو بود، امام علی (ع) می فرماید : دوستی نباید درحدی باشد که مایه مشقت گردد (6)

امام صادق (ع) می فرماید: به هنگام دوستی همه اسرارت را مگو (زیاده روی مکن) چون ممکن است دوستی شما از بین برود و تبدیل به دشمنی شود (7).امام علی (ع) می فرماید: دوست خود را دوست دار باندازه ای که در آن تجاوز نباشد (8)

امتحان همنشین

اعتماد به ظاهر افراد، کار مذمومی است.البته سوء ظن به افراد، هم ناپسند است.لذا انسان می بایست کسی را که می خواهد با او پیمان دوستی و رفاقت داشته باشد، آزمایش نماید.امام علی (ع) اعتماد قبل از آزمایش را چنین توصیف می کند:

اعتماد به هر کس قبل از آزمایش، از ناتوانی است.و نیز می فرماید: قبل از امتحان به کسی اطمینان نکن (9)

و امام صادق (ع) در بیان شیوه امتحان مردم می فرماید: به روزه و نماز مردم گول نخورید زیرا چه بسا انسان به نماز و روزه شیفته شود تا آنجا که اگر ترک کند به هراس افتد، ولی آنها را به راستگوئی و امانتداری بیازمائید (10)

منبع :

حوزه/گرد آوری: گروه جامعه سایت تبیان زنجان
http://www.tebyan-zn.ir/society.html

4 بحار الانوار، ج 48، ص 103، باب .5

5 میزان الحکمه، ج 9، ص .138

6 بحار الانوار، ج 4، ص .178

7 میزان الحکمه، ج 4، ص 427، ح .8419

8 نهج البلاغه، حکمت: .260