گیل فان |مقاله | تحقیق| کتاب

از نظر قرآن چه صفاتي باعث مي شود تا انسان در زمان وقوع حوادث از نجات يافتگان باشه؟

نيايش

خدايا دلم براي تو مي سوزد

چرا كه:

-        اولين و تنها كسي كه در برابر هجوم و احتراضات آنها يعني همه مخلوقات از جمله شيطان ايستاده و از من دفاع كرد تو بودي.

-        تنها مهرباني،كه در بدو تولدم مرا به دنيا دعوت كرد تو بودي.

-        تنها كسي كه به من از حوادث دنيا وعده اميد داد تو بودي.

-        تنها رفيق مهربان كه مرا در همه حال فراموشم نكرد تو بودي.

-        تنها رب الاربابي كه همه چيزش و همه سرمايه اش و دارائيش را در اختيار من نهاد تو بودي.

اما من:

-        اولين و تنها كسي كه در برابر هجوم زيبايي هاي دنيا از تو دفاع نكرد من بودم.

-        تنها كسي كه در خوشي ها و ناخوشي هاي دنيا به يادت نبود (فراموشت كرد) من بودم.

-        تنها كسي كه در حوادث دنيا در خانه اميدت نرفت من بودم.

-        تنها رفيق بي معرفتي كه ترا فراموش كرد من بودم.

-        تنها رأيتي كه از آنهمه دارائيش ذرّه اي براي تو خرج نكرد من بودم.

خدايا مساواتي در عمل من با مهرورزيت نمي بينم،خوف دم در خانه دلم نشسته اكنون مسئول امتحانات قدم زنان به ساعت نگاه مي كند.لحظه اي ديگر وقت به پايان خواهد رسيد و مسئول امتحانات ساعت پاياني را اعلام خواهد كرد. مانده ام تا تو مرا ياري كني.

خدايا مرا ببخش و مسئله مشكل حساب زندگي ام را اينگونه حل كن.

حضرت يوسف(ع)= اخلاص+خدا             اخلاص= گناه – خدا

                  معاذالله = حضرت يوسف(ع) = اخلاص

حوادث طبيعي:

حوادث طبيعي جزء ذات طبيعت است همانند انسان كه در زندگي خود بايد راه برود، بخورد و بياشامد و... حوادث مثل آسمان بايد ببارد، بغرّد، آفتاب بايد بتابه و روشنايي را سفره نمايد.

از جهتي ديگر و مهمترين اين بلايا نشان دهنده وجود پر وردگار و آثار قدرت اوست كه همه اين حوادث زير نظر اوست كه اين حوادث انسان را به تفكر و اميد دارد كه خدايي هست كه داراي قدرت بي انتهاست و خالق اين هستي هاست و نيز به فكر وا مي دارد كه چه چيز باعث نا آرامش شدن عالم شده از جايي كه انسان مي داند كه خداوند از او چه خواسته و وعده مسلماني اش بر چه اساسي بايد استوار باشد خود را مورد مأخذه قرار مي دهد. عملكرد خود را مورد بازرسي قرار مي دهد. و جزاي كار زشت خود را آثار بلاياي طبيعي مي داند هشداري براي جمع كردن توشه درست و پيدا كردن مسيرش بسوي سعادتمندي و بندگي قرار مي دهد.

لحظه هاي به يادماندني:

همه ما لحظه هاي زيبايي را در زندگي خود تجربه كرده ايم، لحظه هايي چون تماشاي طبيعت پر نقش و نگار در فصل بهار، ايستادن بر ساحل دريايي آرام،مسافرتي به ياد ماندني با خانواده، رفتن به اردويي با دوستان مدرسه،پيروزي در ميدان مسابقه اي حساس،ياري انساني محروم، احساس دستهاي پر عاطفه ي پدر يا مادر بر شانه ي خود، نجوا كردن با خدا، در ميان نهادن راز دل با او و...

لحظه هايي را نيز تجربه كرده ايم كه بر ايمان تلخ و ناخوشايند بوده اند؛ لحظه هايي كه خواسته ايم آنها را براي هميشه فراموش كنيم و دوباره در زندگي ما تكرار نشود. مانند بلاياي طبيعي، زلزله، سيل و...

راستي،چرا بعضي لحظه ها براي انسان زيبا و دل پذير و برخي ناخوشايد است؟سرّ اين خوشايند و دل پذير بودن،يا نبودن، چيست؟

انسان طالب خوبيها و كمالات است.

هر كس،از همان كودكي، ميل و استعداد در رسيدن به كمالات و خوبيها را دارد و به ميزاني كه به آنها مي رسد، احساس خرسندي و نشاط مي كند. علم، ادب ،شجاعت، سلامتي، عزت و كرامت، بندگي، عمل صالح از اين قبيل كمالات اند. يك دانشمند با رسيدن به يك حقيقت علمي يا حل مسئله اي پيچيده لذت مي برد و  انسان كريم از كرامت خود احساس رضايت مي كند.هر انساني اين كمالات و زيبايي ها را دوست دارد و براي رسيدن به آنها در تلاش است. گويا انگيزه اي دروني آدميان را به سوي آن خوبيها مي كشاند و پيش مي راند.

انسان = آگاهي + انتخاب درست + هدف درست + راه درست

2. استعداد انسان بر خلاف استعداد گياهان و حيوانات است. استعداد انسان بسيار متنوع و گسترده است،به طوريكه علاوه بر استعدادهاي موجودات ديگر، استعدادهايي فراتر از آنها نيز دارد. او مي تواند چون گل باطراوت، چون ببر چالاك، چون نسيم لطيف و چون صخره باصلابت باشد.

انسان داراي روحيه اي بي نهايت طلب است و عطش او در دست يابي به خواسته هايش نه تنها سيراب نمي شود، بلكه روز به روز افزوده مي گردد.

هر انساني همواره در حال انتخاب است.اما نوجواني و جواني را بايد آغاز انتخاب هاي بزرگ دانست. نوجواني حضرت ابراهيم (ع) نيز با يك انتخاب آغاز شد. او از سرپرست خودآزار جدا شد تا بتواند يكتا پرست بماند و مردم را به يكتاپرستي بخواند.همه ما در زندگي روزمره مان با اينگونه انتخاب ها روبرو شده و به اهميت آن پرداخته ايم. حضرت ابراهيم (ع) با انديشه و تفكر و با استقامت از هدايت الهي، يكتا پرستي را برگزيد و از  شرك دوري جست. و نمونه و اسوه انسانهاي ره يافته است. هر انساني اگر از او پيروي كند. مي تواند انتخابي چون او داشته باشد. و از هر بلايي چون بلاياي طبيعي و بلاي گناه و... رو سفيد در رحمت خدا پناه آورد. و نجات يابد.

دانستيم كه آدمي استعداد رسيدن به كمالات بسياري را دارد كه اگر آنها را شكوفا كند به عنايت و مقصود و در نتيجه،به رستگاري مي رسه و اگر آنها را شكوفا نكند، در ناكامي و شقاوت خواهد افتاد. به راستي انسان در رسيدن به سعادت يا فرو افتادن در ناكامي خود چه نقشي دارد؟ چگونه مي تواند از نجات يافتگان باشد؟

نهال  وجود انسان، صرف نظر از برخي جنبه هاي جسماني او، به دست خودش ريشه مي كند؛ به همين جهت او مسئول سرنوشت خويش است. خداوند نعمت هاي زيادي به انسان بخشيده است، كه از ميان مهمترين آنها بايد به «قدرت تفكر» و «قدرت انتخاب» اشاره كرد. او با استفاده از قدرت تفكر به تدريج خوبيها و راههاي رسيدن به آنها را مي شناسه و چون قدرت انتخاب دارد، مي تواند آن خوبيها را برگزيند و راه رسيدن به سعادت را بپيمايد. بهمين دليل است كه خداوند راه رسيدن به خوشبختي را به انسان نشان داده است تا خود آن را بشناسد و با اراده خود آنرا برگزيند.خودش مسئول عواقب نافرجام آن خواهد بود.

اِنّا هَدَيناهُ السَّبيل              ما راه را به او (انسان) نشان داديم.

امّا شاكِراً و امّا كَفُوراً         يا سپاسگذار (و پذيرا) خواهند بود يا ناسپاس.

به همين جهت قرآن كريم آدمي را مسئول تعيين سرنوشت يا آينده ي خويش مي داند. آينده اي كه مي تواند شيرين و لذت بخش باشد يا با سختي و رنج همراه گردد.

كُلُِّ نَفسِ بِما كَسَبَت رَهينَةٌ       هر كس در گرو كاري است كه كرده است.

حقيقت زندگي انسان

براي انسان حقيقت زندگي چيزي نيست جز شكوفايي تدريجي وجود او، حركت در راه رسيدن به خوبيها و زيبايي ها، پيمودن راه پر فراز و نشيب رهايي از نقص ها،صعود به قله هاي كمال، و سرانجام همچون رودخانه اي ،جاري شدن براي پيوستن به درياي رحمت پروردگار.

تفاوت بينش ها:

ارزش و اهميت استعداد در همه انسانها يكسان نيست. و اين بر عهده هر فرد انساني است كه با انديشه و تفكر استعدادهاي مهم و اساسي را از استعدادهاي فرعي باز شناسي و به هر خوبي متناسب با درجه اهميت آن دل ببندد و به هر ندايي كه از درون گوش ندهد كه مبادا  عملي نادرست پياده مي شود و انسان پشيمان مي شود خصوصاً در حوادثي كه در زندگي پيش ميآيد بايد لذا درونش را بشناسد و به آن دل ببندد.

در همين جاست كه اختلاف پيش ميآيد. هركس با بينش و نگرش خاص خود به سراغ هدفي خاص مي رود.اگر بينش ها مختلف باشند،هدفها و دلبستگي ها نيز مختلف مي شوند اگر كسي چنين بينديشد كه محبت به ديگران ارزشمند است، مي كوشد به ديگران صحبت كند.كسي هم كه فكر مي كند ديگران صحبت كند. كسي هم كه فكر مي كند ديگران براي او هستند، همواره منتظر است كه ديگران به او خدمت كنند. اگر كسي مقاصد كوچك در نظرش مهم جلوه كنند، به سوي همان مقاصد مي رود و آن كسي كه كمالات و خوبيهاي متعالي و بزرگ انسان را شناخته،به آنها دل مي بندد و براي شكوفايي آنها مي كوشد.

خداي رحيم و مهربان كه مشتاق سعادت ماست،در قرآن كريم، در اين مورد ما را هدايت و راهنمايي مي كند و معيار انتخاب هدفهاي اصيل را مشخص فرموده و آثار و نتايج آنها را نيز يادآور شده است؛ او كه از همه به ما مهربانتر و از خود ما به نيازهاي ما آگاه تر است.

مِن كانَ يريدُ العاجلَهَ        هر كس خواستار امر زودگذر دنيا است.

عَجَّلنا و فيها ما نَشاءُ         آن مقدار از آنرا بخواهيم به او مي دهيم

لِمَن نُريدُ                    

- به هركس كه اراده كنيم

هدفها و

آنچه انسان بايد قبل از روبرو شدن با هر حادثه اي بداند.

آنچه نزد خدا است،برتر و پايدارتر از خوبيهاي اين جهان است.

در دنيا هدفهاي پايان ناپذير آخرت بايد بعنوان هدف اصلي انتخاب شوند و هدفهاي جاويد در سايه و تابع آنها قرار گيرند.

هدفهاي پايان ناپذير مانع رسيدن به رحمت الهي و هدفهاي جاويد مي شوند گرچه مدتي براي انسان شادي آور باشند ولي سرانجامي تلخ دارند. در صورتي كه هدفهاي جاويدان انسان را بي احساس از زيورهاي دنيا مي كند و او را از نقشه هاي شوم و فريبنده دنيا نجات مي دهد. و لذت رسيدن به رحمت و رضايت پروردگار را به او مي چشاند.

هدفهاي پايان پذير دنيوي زودگذرند ولي هدفهاي پايان ناپذير اخروي درجات متفاوتي دارند.مثال: احساس به پدر و مادر از احسان به ديگران مهمتر است و اينكه انسان صفاتي چون شجاعت،همت بلند،قدرت جسماني، جنگاوري و كمك به مظلوم را در خود پرورش مي دهد.

بنابراين،به ميزاني كه هدف انسان برتر و جامع تر باشد و استعدادهاي بيشتري را در برگيرد، نهال وجود ما پربارتر و متناسب تر و زيباتر رشد خواهد كرد و به كمال خواهد رسيد. و اين كمال يكي از وسائل نجات او خواهد شد.

پروردگارا! كدام ملك است كه مالك حقيقي اش تو نباشي و كدام سرزمين است كه از فرمانروايي تو بيرون باشد؟ اندازه ها را تو مقدر داشته اي و بهره هر موجودي را تو معين كرده اي.سر رشته و تدابير امور عالم به دست توست.قوانين عالم به اراده تو قانون شده اند و علت ها از تو فرمان رسميت گرفته اند. زيرا جهان و هر چه در آن است به اراده تو خلق شده اند و چيزي از خود ندارند.و ناتوانند و هر چه دارند از توست.بي تو هيچ ان،فقيرند، بي تو با نيستي قرينند.

پس اي مدبر حقيقي جهان،اي صاحب و مالك هستي، تنها پناهگاه و مأواي بي پناهان تويي،تنها يار و ياور دادخواهان تويي. سختي ها را تو آسان مي كني،آرزوهاي دور را تو نزديك مي سازي و گمراهان را تو هدايت مي كني.

در گرفتاريها به تو اميد بسته ام و در نا امني ها و نا بساماني ها تو را آرام جان خويش ياففته ام. ياد تو هراس را از جانم بيرون مي كند و مشاهده جلال تو عظمت ها را در چشمم حقير مي نمايد. پس به درگاه چه كسي جز تو پناه برم؟ از چه كسي جز تو مدد طلبم؟

اي بهترين مقصود!

اي محبوب تر از هر محبوب!

اي همدم غريبانً اي سامان بخش هر پريشان! اي پروردگار من!

آن هنگام كه تنهايم، اينم تويي. آنجا كه وامانده ام دستگيرم تويي.در درياي لطف و مهرباني تو غرقه ام. به هر سو مي نگرم تو را مي بينم. چگونه از تو روي گردانم در حالي كه همواره روي من داري؟ چگونه از تو غافل شوم وقتي كه تو با مني؟

اي آفريدگار ما!

صحراي عطشان دلهاي ما را به بارش رحمتت سيراب ساز و حيات طيبه اي به ما كرامت فرما كه با ياد تو، براي تو و به سوي تو زندگي كنيم، تنها به تو و دوستان تو دل بنديم و از غير تو دوري كنيم.

ايمان

تقرب به خداوند ،برترين هدف زندگي و نهايت آمال ماست. نقش ايمان چيست؟ چرا راهنمايان الهي از انسانها خواسته اند كه علاوه بر آشنايي با هدف زندگي بايد به آن ايمان آورند.

بسيار اتفاق مي افتد كه فايده كاري را مي دانيم، اما در انجام آن كوتاهي مي ورزيم. همچنين به زيان برخي از كارها آگاهي داريم، اما همواره از آن دوري نمي كنيم. كساني هم كه قانون شكني مي كنند، بر نادرستي عمل خويش آگاهند و زيان كار خود را مي دانند، اما باز هم به انجام آن اقدام مي كنند.

چرا با اينكه مي دانيم برخي كارها نتيجه و ثمرات خوبي دارند،اما بدان عمل نمي كنيم؟

يا اينكه مي دانيم نتيجه برخي كارها به زيان ما ،خواهد بود، از انجام آنها خودداري نمي ورزيم؟

و لَنَجز يَنَّهُم اَجرَهُم         و قطعاً به آنها پاداش خواهيم داد.

بِاَحسَنِ ما كانُوا يَعمَلُون     مطابق بهترين اعمالشان

بهره هاي ايمان

-        اگر كسي به مرحله ايمان برسد، مي تواند به بهره ها و ثمرات آن اميدوار باشد.

-        مؤمن بر پايه ايمان، عمل صالح انجام مي دهد. زيرا هر كس به مرحله ايمان رسيد، به آنچه ايمان آورده عمل مي كند.

-        عمل صالح و كار شايسته وقتي انديشمند است كه بر اساس ايمان به خدا و به خاطر او انجام گرفته باشد.

در حقيقت عمل شايسته ثمره و ميوه ايمان است.شناختي كه از يك كار خوب يا راه رستگاري به دست مي آوريم،وقتي منجر به عمل خواهد شد،كه آن شناخت به مرحله ايمان برسد. علم و شناخت مانند چراغي است كه راه را نشان مي دهد.اما اين علم به تنهايي انگيزه لازم براي رفتن به آن راه را در انسان ايجاد نمي كند.ايمان  بر انگيزاننده و محرك انسان به سمت عمل است در برابر تمامي حوادثات طبيعي و غير طبيعي انسان.

به همين جهت حضرت امير المومنين (ع) مي فرمايد:

الايمانُ و العَمَلُ              ايمان و عمل

اَخوانِ تو اَمان                دو برادر همراه

وَ رَفيقانِ لا يَفتَرَقان         و دو دوست جدايي ناپذيرند

جايگاه ايمان

قرآن كريم جايگاه «ايمان» را قلب معرفي مي كند.خداوند در اين كتاب شريف، درباره ي برخي از اعراب كه ادعاي ايمان مي كردند مي فرمايد:

باديه نشينان گفتند:ما ايمان آورديم. بگو: ايمان نيآورده اند بلكه بگوئيد اسلام آورديم و هنوز ايمان در دلهايتان وارد نشده است.

ايمان قلبي محرك و انگيزه انسان براي حركت خواهد بود. و تمامي دوستيها و نفرتها مربوط به قلب است زيرا كانون وجود آدمي است.

ايمان،همان باور و اعتقاد قلبي همراه با حب و دوستي و اطمينان است كه شوق به سوي عمل را در انسان ايجاد مي كند.

عمل صالح =ايمان + شناخت

راههاي رسيدن به ايمان

-        تفكر پيرامون آيات خدا در گستره ي هستي

-        توجه به خداوند و ذكر و ياد او

-        توجه به نعمت ها و لطف هاي خدا به انسان

-        انجام نيكي ها و واجبات و دوري از بديها و محرمات

(1)      {صبر و شكيبايي ،  عزم خوب زيستن}

عزم به معني اراده،قصد و آهنگ بسوي هدفي است. آدمي با عزم و اراده خود آنچه را انتخاب كرده عملي مي سازد.

به همین جهت عزم ،ظهور گوهر انسانیت،یعنی اخیار است و تفاوت درجات انسانها به درجات عزم آنهاست.استواری،اعتماد،شکیبایی و تحمل سختی ها از آثار عزم قوی است.

وَ اصبَر عَلی اَصابَکَ اِنَّ ذیکَ مِن عَزمِ الاُموُر

بر آنچه به تو می رسد استقامت کن که این از عزم و اراده همه کارهاست.

در زندگی انسان حوادث بسیارند از جمله حوادث بلایای طبیعی و حوادث غیر طبیعی مانند: مرگ، بیماری و امتحانات کسی که راه سعادت را شناخته است و می خواهد در مسیر هدایت قدم گذارد، با خود و خدای خود پیمان می بندد که در این راه ثابت قدم بماند و در تمام حوادثات طبیعی و غیر طبیعی زندگی با عزمی استوار بر سر پیمان خویش بایستد.

چه حکمت آموز است که خداوند، راه سعادت انسانها را قرین رضایت خود ساخته است؛و آنگاه از ما ناخشنود خواهد بود که شقاوت و ناامیدی بر ما سایه افکنده باشد.

پس عهد ما با خدا،هم رضایت او و هم ئسعادت و رستگاری ما را به دنبال دارد.

اما از کجا بدانیم که آنچه خداوند، در مسیر بندگی و تکلیف،از ما می خواهد فقط برای سعادت ماست؟ در پاسخ باید گفت: اولاً از آنجا که او در کمال بی نیازی است و نقصی ندارد که بخواهد با درخواست از ما،آن را برطرف کند و همچنین ما هم چیزی از خود نداریم که تقدیم خدا کنیم،بلکه  هر چه داریم از اوست.

ثالثاً: چون او سعادت ما را می خوتهد،آگاه همان می کند که: می خواهم این راه را بروید،و به آن عمل کنید چون می دانم سعادت شما در این راه و عمل است پس رضایت خدا در سعادت ما، و اطاعت از او راه سعادت ماست. از این رو می توان گفت:

دین همان راه سعادت،یعنی راه رضایت خداست و لذا عزم بر حرکت به سوی کمال و کسب رضایت خدا به منزله عزم بر دین داری نیز هست. وفای ما به عهد و پیمان نیز عین دین داری می باشد. بنابراین میزان دین داری ما به میزان وفاداری به این عهد است.

عهد و میثاق میان انسان و خدا معمولاً در سه مرحله انجام می پذیرد.

- قدم گذاشتن در راه خدا

- تجدید روزانه عهد

- تکمیل عهد

اٍنَِّ اُحِبَّ الاَعمالِ الیَ الله عَزَّ وَ جَلَّ اَدوَمُها و اِنّ قلَّ

محبوب ترین گارها نزد خدا با دوام ترین آنهاست که آهسته وپیوسته رود.

رسول خدا (ص) فرمود:

                   به حساب خود رسیدگی کنید قبل از اینکه به حساب شما برسند.

از امام کاظم (ع) نیز نقل شده است:

کسی که در هر روز کارهای خود را ارزیابی و محاسبه نکند از ما نیست.

(٢/١) {الگو پذیری انسان از امتحانات الهی بر پیامبران

          در برخورد با حوادث طبیعی}

امتحان الهی حتمی است.

ما باید همیشه متوجه این حقیقت باشیم که تمام حوادث و وقایع که در زندگی انسان پیش می آید،مقرّر به تقدیرات حکیمانه خداوند رحیم است، منتها به رمز و راز مصالح و حکم پی نمی بریم و لذا آنچه که وظیفه ما در عالم بندگی است رضا به قضای خدا دادن و تسلیم امر خدا بودن است و این که متوجه باشیم خداوند در دنیا یک برنامه امتحانی حتمی برای همه بندگانش دارد و باید در معرض امتحان و آزمایش قرار بگیرند، منتها در آزمون هر کسی به نوعی خاص و کم و کیفی مخصوص است.

چنانکه خدای متعال می فرماید:

به طور مسلم ما شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، زیان مالی و جانی و کمبود میوه ها می آزماییم.

درود و رحمت خدا بر صابران:

... حال ای پیامبر گرامی ما صابران را بشارت ده آن کسانی که دشواریها و تلخی های امتحانات ما را تحمل می کنند. در همه جا و در همه حال از خود صبر و ثبات و استقامت نشان می دهند، جزع و فزع نمی کنند، حوادث را به حساب روزگار غدّار و چرخ کج مدار نمی گذارند، بلکه با تعیین توأم با رضا به قضای خدا و تسلیم امر خدا می گویند:

... هیچ حادثه ای برای ما رخ نمی دهد، مگر آنچه خدا برای ما نوشته و مقدر فرموده است، او مولا و صاحب اختیار ماست و مومنان باید تنها بر خدا توکل کنند.

بشارت ده اهل صبر را،آنانکه هر گاه حادثه ناگواری به آنها برسد، می گویند ما از آن خداییم و به سوی او باز می گردیم.

مالکیت خدا نسبت به هر چیز عالم، مالکیّت حقیقی است، یعنی اصلاً وجود و هستی هر موجودی بسته به اراده و خواست خداست که خالق و آفریننده آن است، اوست که هر چیزی را با اراده اش ایجاد می کند و با اراده اش معدوم می سازد.

سنت آزمایش و امتحان،از سنتهای ثابت و مستمر خداذ در میان بندگان است که همه باید در صفحه ی امتحان الهی قرار گیرند تا پس از طی مراحل تکامل به مقامات عالیه از قرب خدا نائل گردند.

نمونه پیامبربنی که در حوادث سنگین امتحان الهی دوام آوردند. و ربوبیّت پذیرفتند.

 حضرت ابراهیم (ع) در گلستان آتش

 ذبح فرزند،امتحان دیگر ابراهیم (ع)

 امتحان حضرت ایوب (ع)

 امتحان حضرت نوح (ع)

 امتحان حضرت یوسف (ع)

انسانهای بزرگ مقاصد بزرگ دارند،زود به پایان نمی رسند و

تمام نمی شوند.

انسانی که آخرت را اصل قرار می دهد،می تواند زندگی دنیایی

خوب و شیرینی هم داشته باشد،اما عکس آن ممکن نیست